หากตกเป็นเหยื่อการฉ้อโกงในประเทศไทย ฉันควรทำอย่างไร?

ปัจจุบันการฉ้อโกงทุกประเภทในประเทศไทยมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น ทั้งการฉ้อโกงทางออนไลน์ การฉ้อโกงทางโทรศัพท์ สแกมลงทุนปลอม หรือแม้แต่การแอบอ้างเป็นเจ้าหน้าที่รัฐ รัฐบาลและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องรายงานว่าในปี 2566 มีผู้เสียหายจากคดีฉ้อโกงรวมกว่า 150,000 ราย มูลค่าความเสียหายรวมหลายพันล้านบาท การรับมือในทันทีและเข้าใจช่องทางร้องเรียนจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้คุณสามารถกู้คืนทรัพย์สินและปกป้องตัวเองได้อย่างมีประสิทธิภาพ

1. รวบรวมหลักฐานสำคัญ
   • เก็บข้อความแชท อีเมล หรือบันทึกการสนทนาทางโทรศัพท์ไว้เป็นหลักฐาน
   • ถ่ายภาพหน้าจอเว็บไซต์ปลอม สลิปโอนเงิน หลักฐานการชำระเงิน หรือใบแจ้งความผิดทางธนาคาร
   • บันทึกหมายเลขบัญชี ผู้รับเงิน วันที่ เวลา และช่องทางที่ใช้ติดต่อ

2. หยุดทุกการติดต่อกับมิจฉาชีพ
   • บล็อกหมายเลขโทรศัพท์ ที่อยู่อีเมล หรือบัญชีโซเชียลมีเดียที่มิจฉาชีพใช้
   • ไม่โอนเงิน ไม่ให้ข้อมูลส่วนบุคคลเพิ่มเติม ไม่คลิกลิงก์หรือดาวน์โหลดไฟล์แนบ

3. แจ้งธนาคารหรือสถาบันการเงินทันที
   • ขอระงับบัญชีหรือบัตรเครดิต/เดบิต เพื่อป้องกันการถอนเงินเพิ่มเติม
   • ยื่นคำร้องขอคืนเงิน (chargeback) สำหรับการชำระด้วยบัตร
   • หากใช้ E‑Wallet (เช่น PromptPay, TrueMoney Wallet) ให้ติดต่อตัวแทนหรือศูนย์บริการเพื่อขออายัติการใช้

4. แจ้งความต่อกองบังคับการปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยีสารสนเทศ (ปอท.)
   • นำหลักฐานไปที่ สถานีตำรวจภูธรท้องที่ หรือใช้บริการออนไลน์ที่เว็บไซต์ www.thaipolice.go.th
   • ขอหมายเลขรับแจ้งความ (Report Number) ซึ่งจำเป็นต่อการดำเนินคดีและใช้เป็นหลักฐานขอคืนเงิน

5. แจ้งหน่วยงานกำกับดูแลทางการเงิน
   • ธนาคารแห่งประเทศไทย (BoT) สายด่วน 1213 หรือผ่านระบบ Complaints Management System: https://complaints.bot.or.th
   • สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต.) สำหรับกรณีลงทุนปลอม

6. แจ้ง สำนักงาน กสทช. กรณีฉ้อโกงทางโทรศัพท์หรือ SMS
   • สายด่วน 1200 หรือผ่านเว็บไซต์ https://www.nbtc.go.th/complaints

7. ขอความช่วยเหลือจาก สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.)
   • กรณีสินค้า/บริการไม่เป็นไปตามโฆษณา ส่งเรื่องร้องเรียนได้ที่ สคบ. Call Center 1166
   • หากมูลค่าความเสียหายไม่เกิน 300,000 บาท พิจารณาใช้ช่องทาง “ไกล่เกลี่ย” ก่อนฟ้องศาล

8. พิจารณาดำเนินคดีแพ่งหรืออาญา
   • ในส่วนคดีแพ่ง ฟ้องเรียกค่าเสียหายตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
   • ในส่วนคดีอาญา มาตรา 341–343 ประมวลกฎหมายอาญา (ฉ้อโกง) ต้องใช้หมายจับหรือหมายเรียกมิจฉาชีพ

9. เสริมสร้างการป้องกันในอนาคต
   • อย่าเปิดเผยรหัสผ่าน หมายเลขบัตร ธนาคาร หรือ OTP ให้กับใคร
   • ตรวจสอบ URL เว็บไซต์ว่าเป็น https และดูโล่ห์ความปลอดภัย
   • ใช้รหัสผ่านที่ซับซ้อนและแตกต่างกันในแต่ละบัญชี
   • เปิดใช้งานระบบยืนยันตัวตนสองชั้น (2FA) ทุกครั้งที่มีให้เลือก
   • ติดตั้งโปรแกรมป้องกันไวรัส และอัปเดตระบบปฏิบัติการเป็นประจำ
   • ระมัดระวังเมื่อได้รับข้อเสนอให้ลงทุนที่ให้ผลตอบแทนสูงเกินจริง

10. สถิติการฉ้อโกงในประเทศไทย (ปี 2566)
    | ประเภทฉ้อโกง | จำนวนรายงาน | มูลค่าเฉลี่ยต่อราย (บาท) | เทียบปี 2565 | |———————————–|————–|————————–|————-| | อี‑คอมเมิร์ซปลอม | 38,500 | 450 | +18% | | สแกมลงทุนปลอม | 22,300 | 8,200 | +25% | | ฟิชชิง (SMS/อีเมลลวง) | 30,100 | 1,100 | +22% | | สแกมแบบพอนซีและ MLM ผิดกฎหมาย | 9,800 | 15,000 | +30% | | ฉ้อโกงบัตรเครดิต/ดีบิต | 19,500 | 2,700 | +15% |

11. กฎหมายและบทลงโทษที่เกี่ยวข้อง
    • ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 341–343 (ฉ้อโกง) – โทษจำคุกไม่เกิน 10 ปี และ/หรือปรับ
    • พระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ. 2550 – ลงโทษฮัคเกอร์ ฟิชชิง และสแปม
    • พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 – คุ้มครองสิทธิผู้ซื้อและข้อสัญญา
    • พระราชบัญญัติการประกอบธุรกิจสินเชื่อส่วนบุคคล พ.ศ. 2551 – ควบคุมสินเชื่อจำนำทะเบียน บัตรกดเงินสด

12. ตัวอย่างคดีจริง
    • ปี 2566 ผู้เสียหายโอนเงิน RMK การลงทุนดิจิทัลปลอมกว่า 200,000 บาท ไปยังบัญชีต่างประเทศ หลังจากตำรวจ ปอท. สืบสวนร่วมกับ ธปท. สามารถอายัดบัญชีและคืนเงินบางส่วนให้

13. ช่องทางให้ความช่วยเหลือทางจิตใจ
    • สายด่วนกรมสุขภาพจิต 1323 – ปรึกษาปัญหาความเครียด-วิตกกังวล
    • ศูนย์ปรึกษาผู้เสียหายอาชญากรรม 1169 – ให้คำปรึกษาและส่งต่อหน่วยงานที่เหมาะสม

การตอบสนองอย่างรวดเร็ว รวบรวมหลักฐานให้ครบถ้วน และใช้ช่องทางทางกฎหมายจะช่วยให้คุณกู้คืนความเสียหายได้สูงสุด พร้อมทั้งปกป้องตนเองจากการตกเป็นเป้าครั้งต่อไป